Al lezend wordt de lezer uitgedaagd zijn eigen denkbeelden over monogamie, seks en verraad kritisch te onderzoeken en tegen het licht te houden, en niet te blijven hangen in uitgewoonde ideeën en clichébeelden. Perel laat alle diepmenselijke emoties de revue passeren: een duizelingwekkende caleidoscoop van intense gewaarwordingen. Jaloezie, wraak, schaamte, angst, vergelding, hartstocht, macht, met toch steeds een ondertoon van mededogen en mildheid voor alle betrokkenen.
Zelf vind ik het allerlaatste deel misschien wel het boeiendste: ‘Wat kan een huwelijk leren van ontrouw?’ Kunnen we als koppel de affaire gewoon overslaan, ons de pijn van het verraad besparen en meteen de winst uit de crisis halen, de erotische vitaliteit in onze verbintenis injecteren? Posttraumatische groei zonder trauma? Volgens Perel kunnen we onze relatie onmogelijk affaire-proof maken, en al helemaal niet met controle en veiligheidsmaatregelen. Transgressie (denk aan een overschrijding of een overtreding) wordt daardoor net nog aanlokkelijker. Zelfs in open relaties met duidelijke afspraken, zo benadrukt ze, is er ontrouw. Mensen laten zich overal ter wereld steeds opnieuw verleiden door het verbodene. Als we afspreken dat enkel tongzoenen met een derde niet kan, dan zal net die kus voortaan de ultieme verlokking belichamen, met grensoverschrijding als drijfveer. De kracht van het verbodene is een deel van wie we zijn, van onze condition humaine. We moeten eerder leren leven met de onzekerheden. Ze moedigt koppels aan om hier open, emotioneel riskante gesprekken over te voeren, die nieuwsgierig maken naar elkaar. Spelen met rondzwervende verlangens en de energie van die verlangens terugvoeren naar de partnerrelatie. De verleiding van het verbodene niet negeren, maar de kracht ervan temperen door het uit te nodigen in de relatie. Bovenal moedigt ze geliefden aan om het gesprek over al deze complexe zaken aan te gaan, het erover te hebben, en niet te wachten tot het onheil geschied is en de crisis ons daar toe dwingt.
Dit bijzondere boek brengt literatuur die een beetje schuurt, knaagt aan de randen van onze normen en waarden. Het zet onze vanzelfsprekende overtuigingen wat op losse schroeven en daagt ons uit om platitudes te overstijgen. De realiteit is gelaagder en ingewikkelder dan we spontaan denken. In het boek vindt de lezer ook meer dan genoeg troost door herkenbaarheid: die slingert als een rode draad doorheen de hoofdstukken.
Perel biedt leesvoer voor koppels, bedriegers en bedrogenen, maar ook voor relatietherapeuten. Ze biedt kapstokken en bruikbare concepten om mee aan de slag te gaan met paren, maar werkt geen omlijnde methode uit, laat staan een protocol. Ze schetst eerder een benadering. Toch heb ik er veel aan als relatietherapeut in de sessies met koppels. Een interview uit The Guardian beëindigt ze als volgt: ‘I absolutely don’t think I’m for everyone.’ Ook dit boek, haar stijl en haar ideeën zijn niet bruikbaar voor iedereen. Desalniettemin is het verrijkend om eens door een hele andere bril te kijken.
Dat Perel geen kleur bekent doorheen haar boek, of toch niet echt, werkt ook als een soort van cliffhanger. De lezer wacht onbewust ongeduldig op de ontknoping. Er volgen echter helemaal geen sterke confidenties zoals bijvoorbeeld de nochtans door haar geprezen Beyoncé in haar zesde album 'Lemonade' wel deed. Ik betrap mezelf erop al lezend uit te kijken naar een ontboezeming. Op welke manier verhoudt ze zich persoonlijk tot het thema? Wat vindt ze er van, als ze haar morele neutraliteit even opschort en vanuit haar eigen menselijke weerloosheid en verlaatbaarheid spreekt? Die ontboezeming blijft uit, en dat werkt voor mij als een spanningsboog: ik wacht op een clou of ontknoping die er niet komt.
In het beste geval zet dit werk aan tot autonomie van denken van de lezer, bijvoorbeeld door te beseffen dat alles van waarde weerloos is, dat exclusiviteit een eigenschap is van alles wat waardevol is en dat we allemaal een diepgeworteld verlangen hebben om voor die ene persoon de allerbelangrijkste te zijn. In het slechtste geval kan dit boek beschouwd worden als een geraffineerde vrijbrief voor wie zichzelf wil bedienen?
Kleur bekennen is wat uitgerekend de filosoof die op de cover van haar boek geciteerd wordt, wel doet, zij het met milde ironie. Alain de Botton (2012) noemt een huwelijk een kooi, maar ook een mirakel van beschaving en vriendelijkheid waar we allebei elke dag dankbaar voor mogen zijn.
Jasmien Peeters is filosoof, contextueel systeemtherapeut en (EFT) relatietherapeut. Ze werkt voor Duet relatiebemiddeling en in haar eigen praktijk. E-mail: jasmien@focus-op-verbinding.be .
Literatuur Botton, A.de (2012). How to think more about sex. London: Pan Macmillan.
gepost door Jasmien
