4 x 4 = 16
Mijn Nederlandse EFT-opleider Karin Wagenaar werkte in haar boek (Relaties, hoe doe je dat?) het geniale idee uit van de interactie tussen de 4 hechtingsstijlen in een simpele tabel.
Er zijn, geheugenopfrisser, 4 gehechtheidsstijlen (veilig - angstig - vermijdend - angstig vermijdend ). Die 4 gehechtheidsstijlen leiden in combinatie mét de 4 gehechtheidstijlen natuurlijk tot 16 verschillende interacties.
Als je je eigen gehechtheidsstijl én die van je partner wat kunt inschatten in jullie relatie, kan dat enorm verhelderend zijn. Je kunt dan in de tabel bekijken wat er wellicht tussen jullie gebeurt, en al helemaal als jullie in woelig vaarwater terecht komen (denk aan: zieke kinderen, een verbouwing, werkstress, financiele zorgen, een ontslag of een overlijden in de familie, een afgelaste vlucht, verloren huissleutels, … ).
Een verhelderende bril
Heb je geen idee wat jouw gehechtheidsstijl is? Eerst een belangrijke kanttekening. Het is geen diagnose! (en al helemaal niet iets om tijdens een ruzie naar je partners hoofd te slingeren). Het is wel een goed handvat om met meer inzicht en een verhelderende bril naar je eigen kwetsbaarheden en gevoeligheden te kunnen kijken.
Een ‘zelfrapportagetest’ kan helpen om je stijl te exploreren. Je vindt er online een aantal terug. Oa op de website van Levine en Heller, 2 auteurs die over gehechtheid schrijven: https://www.attachedthebook.com/wordpress/compatibility-quiz/ . Ook in hun boek vindt je een vragenlijst terug om je hechtingsstijl te ‘meten’.
En ook Wagenaar neemt in haar boek een vragenlijst op om je hechtingsstijl te onderzoeken in hoofdstuk 1.
in deze test krijg je zicht op je stijl in meerdere relaties: https://www.personalityassessor.com/attachment-styles/
Het helpt je wellicht om te weten dat hechtingsstijlen in essentie bepaald worden door 2 dimensies:
De mate waarin je op je gemak bent met intimiteit en nabijheid (of de mate waarin je die probeert te vermijden). -> Kan ik mezelf zijn?
je angst over de liefde en attentie van je partner en je bezorgdheid over de relatie (angst voor afwijzing en verlating) -> Ben je er voor mij (als ik je nodig heb)?
En, in tijden van nood er zijn maar enkele hechtingsstrategieën:
- angstig : ”Ik wil een reactie!” (de hyperactiverende strategie).
- vermijdend : ”Het laat mij koud!” (de de-activerende strategie)
- angstig-vermijdend : ”Blijf bij me - ga weg”
Het is geen wet van meden en perzen, die tabel, en er zijn uiteraard oneindig veel variaties op het thema autonomie-verbinding. Maar het zegt wel iets over de dynamieken en de conflicten tussen partners. Die zijn niet alleen voorspelbaar, gelukkig zijn ze ook veranderbaar. Niets zo praktisch als een goede theorie. Het geeft een denkraam om naar je relatie te kijken, hoe de combinatie in jouw relatie uitpakt. en voor heel veel koppels die vastzitten in negatieve patronen, is het erg herkenbaar. Die herkenbaarheid biedt troost. Uiteindelijk trekken paren mekaar mee in negatieve spiralen en zitten ze vast in duivelse dialogen, zoals Sue Johnson ze noemt.
Karin Wagenaar, Relaties, hoe doe je dat? blz 57
De koppels waarvan beide partners allebei angstig en vermijdend zijn, zullen het hardste moeten werken om samen veilig te verbinden. Bij hen zal het extra focus, bewustzijn en energie vragen.
Belangrijk om te weten: ook 2 mensen die niet veilig gehecht zijn, kunnen tóch leren samenwerken en veilig verbinden. Ook als je nooit riemen gekregen hebt om mee te roeien in relaties en je beeld over een gezonde relatie danig vertekend is, kan je evolueren in de manier waarop je met relaties omgaat. Een veilige partnerrelatie is waarschijnlijk de sterkst mogelijke correctie op onveilige hechting in het leven. de hechte band met betrouwbare anderen is de context waarin we ons het best kunnen ontwikkelen.
Mijn collega Rika Ponnt verwoordt het als volgt:
Het is minder belangrijk onszelf of onze partner in een vakje te stoppen en op die manier vast te zetten en te definiëren, maar het is vooral belangrijk om te begrijpen wat er in een relatie op dat vlak speelt, hoe mensen elkaar triggeren in hun hechtingsgedrag, elkaar tegemoetkomen of net aanjagen. de sleutel is simpel en toch een blijvende uitdaging voor ons allemaal: altijd opnieuw afstemmen en communicatie, de bereidheid om de hechtingshandleiding van je partner te lezen, de bereidheid ook om die van jou te laten lezen en uiteraard ook zelf een beetje te kennen..
Telkens opnieuw herstellen
Kijk je graag met een procesbegeleider naar jullie dynamiek? Wil je graag leren hoe je de verbinding telkens opnieuw kan herstellen? kortom, wil je leren veilig verbinden? je bent welkom, ik kijk graag met jullie mee.. om, als een stip aan de horizon, meer en meer te bereiken wat er linksboven in de tabel staat, nl veilig x veilig = Harmonie, ruimte voor verschil, gelijkwaardigheid in de relatie, wisselende rollen van sterk en kwetsbaar zijn, intimiteit in de relatie.
Dit is de focus van EFT:
hoe jullie meer open voor elkaar kunnen zijn
hoe je meer veiligheid tussen jullie beiden kunt creeeren
hoe jullie elkaar meer kunnen gaan vertrouwen
hoe je elkaar kunt bereiken wanneer je elkaar nodig hebt
En vergis je niet: die veilige verbinding leidt net tot méér autonomie en meer onafhankelijkheid. hoe veiliger verbonden we zijn, des te onafhankelijker en meer verschillend kunnen we zijn. we noemen dat ‘effectieve afhankelijkehid’ . -> latere relaties kunnen ons zo een tweede kans bieden op veilige gehechtheid. John Bowlby, de geestelijke vader van de gehechtheidstheorie) noemde dat ‘earned security’.
Meer lezen?
Karin Wagenaar, Relaties, hoe doe je dat? Versterk je relatie met inzichten uit EFT. Van Duuren Psychologie, 2016
Rika Ponnet, Alleen met jou. De terugkeer van de romantische liefde. Lannoo 2018
Levine & Heller. Verbonden. Hechting en liefde. Boom, 2016
The School of Life: https://www.youtube.com/watch?v=OYoIVCHVwKI
