John Bowlby (1907-1990), Brits psychiater en de grondlegger van de gehechtheidstheorie, wist al: Hechting gaat een heel leven door. Het is niet iets wat we ‘ontgroeien’, als we 18 jaar zijn, of 25 jaar, als we uit huis gaan, of als ons eerste loon gestort wordt… . Het is geen kinderlijke afhankelijkheid die we zo snel mogelijk achter ons moeten laten, integendeel. Op latere leeftijd is onze behoefte aan emotionele nabijheid van een betekenisvolle andere nog even actueel en belangrijk.. Volgens Bowlby is gehechtheid voor onze psychische ontwikkeling zoals vitaminen en eiwitten voor de fysieke gezondheid. Hechting is een universele instinctieve behoefte, van onze wieg tot het graf, een aangeboren motiverende kracht die in onze genetische bagage zit.
Of zoals Bowlby het zelf formuleerde: “Intieme gehechtheid aan andere menselijke wezens is de spil waaromheen iemands leven draait, niet alleen wanneer hij een baby of een peuter is, maar gedurende zijn hele adolescentie en ook tijdens zijn rijpere jaren, tot op de oude dag.” De hechte band met betrouwbare anderen is onze ecologisch niche waarin we als homo sapiens geevolueerd zijn, en het is de context waarin we ons het best kunnen ontwikkelen.
Het was Sue Johnson, een Brits-Canadese psychologe, die de kracht van Bowlby’s theorie inzag en als relatietherapeut vervolgens wereldwijd tienduizenden stellen heeft geholpen om veilig te verbinden. Ze heeft, straffe uitspraak, de code van romantische partnerliefde gekraakt. We begrijpen nu waar romantische liefde over gaat. Ze deed dat oa door in de jaren ‘80 uren video-materiaal te bestuderen van koppels in relatietherapie en te kijken wat er werkte en waar het écht over gaat. Wereldwijd is ze het gezicht van EFT. Het is een begeesterende vrouw: als ze spreekt, hangt het publiek aan haar lippen.
Het is niet altijd zo makkelijk om beknopt en helder uit te leggen wat EFT (Emotionally Focused Therapy) is en hoe het werkt in relatietherapie. Sue doet een verdienstelijke poging:
“In feite concentreert EFT zich op de emotionele band tussen jullie. Er is veel onderzoek gedaan waarbij de uitkomst is dat, indien jullie elkaar op emotioneel niveau goed kunnen bereiken, begrijpen en toelaten, indien je je veilig bij elkaar voelt, indien je van elkaar houdt, -en dat is ook mijn veronderstelling- dat de relatie het dan aankan dat je elkaar ook af en toe de stuipen op het lijf jaagt. Dus waar we vooral op gericht zijn in deze therapie is hoe jullie elkaar meer kunnen gaan vertrouwen. Hoe jullie meer open voor elkaar kunnen zijn. Hoe je meer veiligheid tussen jullie beiden kunt creëren en elkaar kunt bereiken wanneer je elkaar nodig hebt. Dat is onze focus. Andere benaderingen kunnen meer gericht zijn op het inoefenen van communicatieve vaardigheden of hoe je kunt onderhandelen. Dat doen wij niet, omdat onze ervaring met koppels is dat als jullie elkaar helpen op momenten dat je bang wordt of op momenten dat iemand je gevoelens heeft gekwetst en je desondanks veiligheid en verbinding tussen jullie beiden kunt creëren, dat je het dan ook aan kunt om voor die andere dingen te zorgen. Deze therapie richt zich dus met name op de emotionele berichten die jullie naar elkaar sturen. Het richt zich op hoe jullie met je emoties omgaan. Het richt zich veel op hoe je samen als ware danst. Helpt dat als ik het zo uitleg?”
Dr. Sue Johnson, Canada
EFT is ‘on an mission’ en wil zoveel mogelijk koppels bereiken. Sue Johnson schrijft boeken, doet onderzoek, werkte haar model uit in in een groepsprogramma. Op haar website post Sue ook regelmatig filmpjes over EFT, Science with Sue, https://www.drsuejohnson.com/videos/ Vandaag (10/1/2020) staan er 5 filmpjes online. In elk filmpje vertelt Sue een stukje over hoe we hoe onze emotionele connectie met onze partner kunnen herstellen of versterken. Voor nuchtere Vlamingen doet het wat Amerikaans aan. En de tenenkrommende achtergrondmuziek kon ook beter :) . Desalniettemin erg de moeite waard om te kijken:
Science with Sue, Episode 1: The Key Defining Factors in a Couple's Relationship
Science with Sue, Episode 2: Changing Channels during Conflict
Science with Sue, Episode 3: Strategies in Love Relationships
Science with Sue, Episode 4: Pinpointing Emotions
Science with Sue, Episode 5: Setting up Great Sex
… to be continued met meer filmpjes
EFT kijkt naar een romantische partnerrelatie als een hechtingsrelatie. Ik zet nog wat EFT-inzichten op een rij, kennis is vrijheid (al is EFT geen intellectueel proces maar veel meer een emotioneel gewaarworden en ervaren. Als in: we praten niet over emoties maar vanuit emoties):
terugkerende ruzies in een partnerrelatie (over geld, sex, familie, de kinderen, het huishouden, vuile sokken, kattenharen, alcohol, rondslingerende schoenen, reisbestemmingen, de afwasmachine, etcetera, het lijstje met trivialiteiten waar wij koppels over kibbelen is werkelijk eindeloos..) komen niet door inhoud of door teveel emoties
maar door de angst voor verlies van jezelf óf de ander in de relatie (ben je er voor mij? kan ik mezelf zijn? )
reële of ingebeelde! gebeurtenissen die de gevoelde veiligheid bedreigen, doen onze alarmbellen/ons hechtingsalarm afgaan (in ons zoogdierenbrein is zo’n alarmbel gecodeerd als een zaak van leven of dood)
in hechtingstaal: koppels strijden om verbinding, omdát ze zo belangrijk zijn voor elkaar als veilige haven en veilige basis.
we nemen onze toevlucht tot noodmaatregelen (aanklampen, terugtrekken) om de veiligheid te herstellen (vb we keren ons tegen onze partner om een een gevoel van controle te behouden, of we reageren om beurten verwijtend en defensief, we sluiten ons af of lopen weg om de pijn van het conflict niet te moeten voelen).
deze noodmaatregelen komen op de ander vaak bedreigend over. Je raadt het al: de noodmaatregelen worden het probleem…
voor je het weet zitten we vast in vicieuze cirkels. Des te meer ik… des te meer jij…
in feite zijn de negatieve cirkels de echte boosdoeners. alle koppels hebben cirkels, ook goede en gelukkige koppels. Het wordt pas problematisch als de cirkels uitdeinen, rigide worden en het overnemen. - het patroon is dan het gevolg van het verlies van verbinding, maar is op zijn beurt ook weer de oorzaak van het gebrek aan verbinding.
krachtige emotionele signalen, die éigenlijk bedoeld zijn om om onze partner dichterbij te trekken, de gevoelde veiligheid te herstellen of het conflict te verzachten, raken vervormd en gaan verloren in felle kritiek of woede of schijnbare onverschilligheid.
In de eerste EFT sessies werken we vooral rond vertragen, een paar stapjes achteruit zetten, uitzoomen tot we the bigger picture begrijpen, samenwerken om de cirkels te benoemen en er weer grip op te krijgen. Om dan onze hechtingsemoties en hechtingsbehoeften naar buiten te brengen op een zachte manier, zodat onze partner die kan horen en er responsief op kan reageren . En we uiteindelijk, als we de hechtingsaspecten van onszelf en elkaar kunnen begrijpen en kunnen omarmen, samen nieuwe oplossingen voor oude problemen kunnen bedenken…
Ik ben zelf een grote fan van EFT, mijn enthousiasme groeit en verdiept nog steeds, of ik nu op de stoel van relatietherapeut zit of in de stoel van client. Nieuwsgierig hoe patronen/negatieve cirkels jouw relatie overnemen? Hoe het patroon tussen jullie in komt te staan en afstand creëert en voor verdriet en eenzaamheid zorgt? Welkom, ik kijk graag mee.
Meer lezen?
Sue Johnson, Houd me vast, zeven gesprekken voor een hechte(re) en veilige relatie, Kosmos uitgevers.
Voor professionals:
casusboek EFT, EFT in uitvoering, De Graaf en Zoetmulder, Judith de Graaf & Jaap Zoetmulder (red.) (2018).
Utrecht: Stichting EFT Utrecht.
Sue Johnson, Attachment Theory in Practice: Emotionally Focused Therapy (EFT) with Individuals, Couples, and Families
“I want people to know that humans are social bonding mammals, and we thrive in close relationships with others. If we recognize how this fact structures our nervous system and our relationships we can plug into the most potent longings and interactional dramas to create key corrective emotional experiences—experiences that transform our world and ourselves.”